Termin urbano stanovništvo odnosi se na broj ljudi koji žive u urbanim područjima, kao što su gradovi, metropole ili bilo koja druga vrsta urbane aglomeracije. The ruralno stanovništvo Naprotiv, oni se nalaze u područjima udaljenim od urbanih centara i obično imaju manju gustinu naseljenosti i pristup uslugama.
Kako se definišu gradsko i ruralno stanovništvo?
Najveća razlika između ruralnog i urbanog stanovništva je broj stanovnika. Na primjer, u ruralnoj populaciji uobičajeno je da broj stanovnika bude manji od 2.500, dok je u urbanoj populaciji taj broj znatno veći. Međutim, tačni kriterijumi mogu varirati u zavisnosti od zemlje. Uopšteno govoreći, u mnogim zemljama Latinske Amerike i Evrope, urbano stanovništvo se definiše kao lokaliteti sa više od 2.000-2.500 stanovnika.
Pored broja stanovnika, postoje i druge karakteristike koje razlikuju gradsko i ruralno stanovništvo. Ekonomske aktivnosti, infrastruktura, pristup uslugama i način života značajno se razlikuju od jedne do druge.
Karakteristike urbane populacije
Urbano stanovništvo karakterizira nekoliko ključnih posebnosti koje ih razlikuju od ruralnih područja:
- Gustina naseljenosti: Urbana područja imaju visoku gustinu stanovnika po kvadratnom kilometru, što stvara veću koncentraciju usluga i infrastrukture. Ovo je u suprotnosti sa ruralnim područjima, gdje je gustina naseljenosti mnogo manja.
- Moderna infrastruktura: Gradovi se ističu po visokim zgradama, raznovrsnim i efikasnim transportnim sistemima (autobusi, vozovi, podzemne željeznice, itd.) i širokom spektru javnih usluga, poput vode, struje i plina, lako dostupnih većini ljudi .
- Ekonomska raznolikost: U urbanim područjima, ekonomske aktivnosti su diverzificirane u industrijske, komercijalne i uslužne sektore. Poslovi su obično više vezani za trgovinu, industriju i tercijarni sektor, za razliku od ruralnih područja gdje prevladava poljoprivredna djelatnost.
- Pristup uslugama: Gradovi imaju veću ponudu usluga kao što su obrazovanje, zdravstvo, javni prijevoz, zabava i telekomunikacijske mreže. To ih čini privlačnim centrima za one koji migriraju iz ruralnih područja u potrazi za boljim prilikama.
Istorija urbanog stanovništva
Prvi oblici gradskog stanovništva pojavili su se oko 9.000 godina prije Krista. C., nakon neolitske revolucije. Tokom ovog perioda, nomadska društva su se naselila na jednom mestu i počela da razvijaju delatnosti kao što je poljoprivreda, što im je omogućilo da uspostave stalne zajednice. Kako je poljoprivreda postala efikasnija, stanovništvo je raslo i prvi gradovi su počeli da nastaju.
U antičko doba, neki od najvažnijih gradova bili su Atina i Rim, koji su rasli ne samo u smislu broja stanovnika, već i u smislu razvoja infrastrukture, političkih sistema i kulturnog života. Rim je na svom vrhuncu imao više od milion stanovnika.
Sa dolaskom industrijske revolucije u 19. veku, gradovi su počeli da doživljavaju brz rast zahvaljujući migraciji iz ruralnih područja. Industrijalizacija je privukla veliki broj ljudi koji su tražili zaposlenje u gradskim fabrikama, što je dovelo do transformacije gradova u industrijske centre. Krajem 20. vijeka, fenomen globalizacije dodatno je potaknuo urbani rast.
Problemi urbanog stanovništva
Porast stanovništva u gradovima stvorio je niz izazova. Sa sve više ljudi koji žive u urbanim sredinama, javljaju se različiti problemi koji utiču na kvalitet života građana:
- Zagađenje životne sredine: Koncentracija industrije i masovna upotreba vozila u gradovima stvara visok nivo zagađenja vazduha i vode. Značajan primjer je Meksiko Siti, gdje nivoi zagađenja zraka mogu premašiti granice koje preporučuju ekološke vlasti.
- Zagušenost i mobilnost: Kako gradovi rastu, transportna infrastruktura postaje napeta. Česti problemi u saobraćaju, nesreće i gužve u javnom prevozu uobičajeni su u velikim gradovima i utiču na kvalitet života ljudi.
- Pristup stanovanju: Visoki troškovi stanovanja u gradovima znače da mnogi ljudi nemaju pristup pristojnom stanovanju. Ovaj fenomen je doveo do stvaranja marginalnih ili neformalnih naselja na urbanim periferijama.
Migracija sa sela u grad
Sve je češće da stanovnici ruralnih područja migriraju u gradove. To je uglavnom zato što urbana područja nude veće mogućnosti zapošljavanja, bolje zdravstvene i obrazovne usluge i život koji se doživljava kao moderniji. Međutim, ova migracija ima i negativne posljedice, kao što su prenaseljenost gradova i napuštanje ruralnih područja.
Migracija ruralno-urbana dostigla je vrhunac oko 1950-ih, kada su gradovi počeli brzo da se šire. Procjenjuje se da je 1900. godine samo 13% svjetske populacije živjelo u urbanim područjima. Ova brojka se danas povećala za više od 56%.
U nekim zemljama, poput Japana, proces urbanizacije je bio toliko brz da više od 80% stanovništva živi u urbanim područjima. U Kini je kontinuirani rast gradova doveo do stvaranja "megalopolisa", velikih metropolitanskih područja koja su dom milionima ljudi.
Stopa urbanizacije
Jedan od najčešće korištenih indeksa za mjerenje urbanizacije u zemlji je stopa urbanizacije. Ovaj indeks izražava procenat ukupnog stanovništva zemlje koje živi u urbanim područjima. Zemlje sa višim stopama urbanizacije imaju tendenciju da imaju razvijenije ekonomije, jer su gradovi ključni pokretači ekonomskog rasta.
Proces urbanizacije ne utiče samo na ljude koji se sele u gradove, već ima i značajan uticaj na ekonomiju i distribuciju resursa. U mnogim državama, gradovi koncentrišu većinu privredne aktivnosti, dok ruralna područja zavise od poljoprivrede i drugih primarnih aktivnosti.
U slučaju Latinske Amerike, zemlje poput Argentine i Čilea imaju veoma visoke stope urbanizacije, sa više od 80% njihovog stanovništva koje živi u gradovima.
Rast gradova se progresivno nastavio poslednjih decenija, sa mnogim velikim metropolama koje prelaze 10 miliona stanovnika, što je dovelo do izraza 'megagradovi'. Međutim, ova pojava je sa sobom donijela i dodatne probleme, kao što su širenje predgrađa i pojava kvartova ekstremnog siromaštva.
Urbanizam je univerzalni trend u 68. vijeku, a očekuje se da će se globalna urbana populacija nastaviti povećavati i dostići 2050% do XNUMX. godine.
Konačno, transformaciju čovječanstva prema pretežno urbanoj populaciji uvelike su potaknuli faktori kao što su industrijalizacija, bolji pristup obrazovanju i tehnologiji, kao i modernizacija ekonomija. Uprkos poteškoćama, gradovi su i dalje magnet za one koji traže bolji životni standard i nove mogućnosti.