Od početka civilizacije, čovjek je vidio potrebu da knjige stvari. Razvijale su se kulture širom svijeta njihove sopstvene sisteme brojeva za to. Ovaj članak istražuje glavne sisteme brojeva drevnih vremena i kako su evoluirali u sistem koji danas koristimo.
Prvi sistemi numerisanja
Oko 7.000 pne, na području starog Egipta već su korišćeni numerički sistemi zasnovani na hijeroglifskim ideogramima čija je funkcija bila da olakšaju državnu administraciju, obračun poreza i izgradnju hramova. Ovaj sistem je bio decimalni i aditivni, grupiranje elemenata po 10 i dodjeljivanje specifičnih simbola za svaki skup. Matematika je bila od vitalnog značaja za trgovinu i svakodnevne aktivnosti.
u Sumerani, koji je nastanjivao region Mesopotamije oko 4.000 pne, razvio je još jedan napredni sistem numerisanja sa centrom na bazi sexagesimal, sa pozicionim sistemom. Ova metoda, koja je imala bazu 60, preteča je današnjeg mjerenja vremena (sati, minute, sekunde). Njeno numerisanje je bilo složeno i dovelo je do velikog broja brojeva.
Sistemi brojeva u drugim civilizacijama
- Grci: U početku su koristili nepozicioni sistem zasnovan na abecedi; Međutim, pokazalo se da je to bilo nefleksibilno u matematičkom smislu.
- Rimljani: Njegov sistem numerisanja, poznat kao Rimski brojevi, jedan je od najpoznatijih. Bio je to aditivni sistem koji je predstavljao količine pomoću slova, ali nije bio pozicioni.
- Kinezi: Razvili su decimalni i multiplikativni sistem koji je počeo da se koristi oko 1500. godine pre nove ere, sa ideogramima koji predstavljaju desetine, stotine i hiljade, što im je olakšalo snimanje velikih količina.
Pored Kineza i Rimljana, druge civilizacije kao što su Inke koristile su jedinstvene sisteme brojeva. Sistem Inka bio je zasnovan na quipus, užad sa čvorovima koji su predstavljali decimalne brojke, pomoću kojih su brojali i pohranjivali informacije, posebno ekonomske zapise.
Maje i njihov vigesimalni sistem
El maya empire između 400. i 300. godine prije nove ere razvio sistem numeriranja vigesimal positional, koji se smatra jednim od najnaprednijih u antici, ne samo zbog svoje preciznosti, već i zbog uključivanja broj nula u njihovoj aritmetici, nešto što su Evropljani usvojili tek mnogo vekova kasnije. Koristili su pruge i tačke za predstavljanje brojeva, što im je omogućilo da dobiju brojke između 1 i 19 na jednostavan način.
Maje su bazirale svoje numerisanje na broju 20 i kombinovale brojeve od 1 do 19 sa pozicionim sistemom koji im je omogućio da efikasno predstavljaju velike količine. Ovaj sistem je imao primenu u astronomiji, jer su bili u stanju da naprave izuzetno precizne proračune o položaju Sunca i drugih zvezda.
Brojčano naslijeđe Hindusa
La hinduistička kultura On je otišao korak dalje razvijajući decimalni i pozicioni sistem, koji je osnova numeracije koju danas koristimo. U Indiji, prema 5 pne, uveden je sistem numeričkog zapisa u kojem je vrijednost figure ovisila o njenom relativnom položaju. Ali bez sumnje, njegov najveći matematički doprinos bio je izum broj nula, prvobitno nazvan Zunya, što znači 'prazan'. Ovaj izum je olakšao predstavljanje brojeva kao što su 36, 360 ili 3006, izbjegavajući grube greške koje su ranije napravljene prilikom ostavljanja praznih mjesta.
Brojevni sistem u Evropi i njegovo globalno širenje
Hinduski decimalni sistem, pogrešno poznat kao Arapski numerički sistem, u Evropu je uneo arapski. U 10. vijeku muslimani koji su okupirali južnu Španiju donijeli su ovaj sistem na evropski kontinent, gdje je postepeno zamijenio rimske brojeve zbog svoje jednostavnosti i sposobnosti izvođenja složenijih proračuna. Iako su mu se u početku opirali neki sektori evropskog društva zbog stranog porijekla, njegove praktične prednosti su ga vremenom prevladale.
Bio je italijanski matematičar Leonardo iz Pize, poznatiji kao Fibonači, koji je popularizovao ovaj sistem kroz svoje delo 'Liber Abaci'. Ovaj sistem se od tada etablirao kao dominantna metoda numerisanja širom sveta i ostaje osnova za to kako danas izvodimo matematičke operacije.
Evolucija numeričkih sistema je svedočanstvo ljudske potrebe da klasifikuje, poredi i izračunava, stvarajući alate koji su nam omogućili da postignemo impresivna dostignuća u različitim oblastima. Zahvaljujući izumu nula i pozicione baze brojeva, naše civilizacije su mogle tehnološki napredovati.