Ako pogledamo Zemlju, obraćajući posebnu pažnju na kontinenti, teško je zanemariti slučajnosti koje se otkrivaju, a koje dokazuju postojanje superkontinenta Pangea. Istočna obala Južne Amerike savršeno se uklapa, gotovo kao slagalica, u zapadnu obalu Afrike. Istovremeno, ako malo rotiramo Sjevernu Ameriku, moći ćemo je bez problema smjestiti pored Azije i Evrope.
Ali ove vizuelne podudarnosti nisu jedini dokaz postojanja Pangee. Geolozi i biolozi su pronašli impresivnu količinu dokaza koji pokazuju da su prije oko 250 miliona godina sadašnji kontinenti bili ujedinjeni u jedan superkontinent, nazvan Pangea. Ovaj članak će vas odvesti u obilazak najjačih dokaza koji podržavaju teoriju tektonike ploča i pomeranja kontinenta.
Geološki dokazi Pangee
Najpoznatiji dokaz postojanja Pangee je geološki. Sličnost u obliku kontinenata, posebno između Afrike i Južne Amerike, sugerira da su ti kontinenti nekada bili ujedinjeni.. Ali ne samo da se oblici uklapaju, već i stijene. Postoje planinski lanci i geološke formacije koje su očigledno bile jedna neprekidna struktura prije nego što su se kontinenti razdvojili. Primjer za to je kontinuitet Apalačkih planina u Sjevernoj Americi sa stijenama na Britanskim ostrvima i Norveškoj. Kada spojimo kontinente kao slagalicu, vidimo da se ovi planinski lanci savršeno uklapaju.
Fosilni dokazi na udaljenim kontinentima
Osim vizuelnih dokaza, paleontolozi su pronašli slične fosile na široko razdvojenim kontinentima. Ovo je teško objasniti bez pretpostavke da su ovi kontinenti nekada bili zajedno. Na primjer, fosili biljaka kao što je *Glossopteris*, koji raste samo u vlažnim i hladnim klimama, pronađeni su u Južnoj Americi, Africi, Indiji i Australiji. Još jedan drevni reptil, *Mezosaurus*, odličan je primjer fosila koji pokazuju kontinentalnu povezanost. Ovaj slatkovodni reptil ne bi mogao putovati preko okeana, međutim, fosili ove vrste nalaze se u Južnoj Americi i Africi. Ovo ukazuje na to da su kontinenti nekada bili povezani, što je ovom stvorenju omogućilo da se slobodno kreće između njih.
Paleoklimatska ispitivanja
Još jedan uvjerljiv dokaz da su kontinenti nekada bili ujedinjeni su klimatski dokazi. Naučnici su pronašli naslage tilita (stine nastale djelovanjem glečera) na kontinentima kao što su Južna Amerika, Indija, Afrika i Australija. Ove naslage sugeriraju da su ova područja nekada bila blizu južnog pola. Ovo ima smisla samo ako su kontinenti nekada bili zajedno na geografskom položaju blizu navedenog pola.
Paleomagnetski dokazi
Paleomagnetska tehnika bila je ključna za demonstriranje pomeranja kontinenta. Ova tehnika mjeri magnetizam zabilježen u stijenama kada se formiraju, koji odražava orijentaciju i položaj kontinenata u odnosu na Zemljino magnetsko polje u tom trenutku. Stene na trenutno odvojenim kontinentima pokazuju kontinuirani obrazac magnetizma, što ukazuje da su u nekom trenutku ovi kontinenti bili poravnati.
Raspad Pangee
Prije otprilike 200 miliona godina, tokom perioda jure, Pangea je počela da se raspada.. Počeo je da se razdvaja na dva superkontinenta: Lauraziju na severu i Gondvanu na jugu. Od Gondvane su se odvojili južni kontinenti poput Afrike, Južne Amerike, Australije i Antarktika. Laurazija se u početku sastojala od današnje Evrope, Azije i Sjeverne Amerike. Tokom narednih nekoliko miliona godina, ovi kontinenti su nastavili da se udaljuju jedan od drugog, sve dok nisu usvojili oblike i položaje koje poznajemo danas.
Uloga tektonskih ploča
Pangea je pukla zbog aktivnosti tektonskih ploča, koje su veliki dijelovi Zemljine kore koji se kreću po plaštu. Uzrok ovog kretanja je aktivnost ispod Zemljine kore., gdje Zemljina unutrašnja toplina stvara konvekcijske struje koje guraju ploče. Ove ploče se mogu sudarati, razilaziti ili kliziti jedna pored druge, uzrokujući velike geološke događaje kao što su zemljotresi i formiranje planinskih lanaca. Odvajanje Pangee uzrokovano je istim procesom koji i danas pomiče kontinente. Na primjer, kretanje afričke i južnoameričke ploče dovelo je do toga da se Atlantski ocean nastavi širiti brzinom od nekoliko centimetara godišnje.
Hoće li se kontinenti ponovo spojiti?
Neki naučnici spekulišu da bi se za stotine miliona godina kontinenti mogli ponovo spojiti u novi superkontinent. To je zato što se čini da tektonska aktivnost ne prestaje, a kontinenti nastavljaju da se kreću. Neki modeli sugeriraju da bi se novi superkontinent, nazvan Amasia ili Novopangea, mogao formirati u budućnosti kada se Amerika i Azija sudare, a Atlantski ocean se ponovo zatvori.
Svi ovi ogromni dokazi ne ostavljaju sumnju da su u nekom trenutku, prije mnogo miliona godina, sadašnji kontinenti formirali superkontinent tzv. Pangea. I iako se čini da se kontinenti udaljavaju jedan od drugog, moguće je da će se u budućnosti ponovo ujediniti u novi superkontinent, zbog kontinuiranih kretanja tektonskih ploča.